Consequent blijven of mag een nee ook best een ja worden?

Voor NU.nl werkte mevrouw Maan mee aan een artikel over consequent zijn in opvoeding. 31-07-2021

Wanneer moet dat speentje echt de prullenbak in? Hoe zorg ik voor babyvoeding zonder microplastics? En is het wel normaal dat mijn kleuter geen vriendjes heeft? Wekelijks legt NU.nl een opvoedvraag voor aan een expert of ervaringsdeskundige. Deze week: moet een nee altijd een nee blijven?

Kinderen hebben duidelijke grenzen en afspraken nodig, zodat ze weten waar ze aan toe zijn. En dus probeer je als ouders zo consequent mogelijk te zijn. Maar als je je kind iets hebt geweigerd wat bij nader inzien best kan of als je gedreigd hebt met een onredelijke straf, moet je dan altijd volhouden of kun je er ook op terugkomen?

“Kinderen zijn vaak heel redelijk, die snappen best dat hun gedrag consequenties heeft.”

Anneke de Boer, opvoedcoach

‘Ga maar lopen naar Frankrijk’

Dat laatste kan zeker, vindt opvoedcoach Anneke de Boer. Iedere ouder roept weleens iets wat niet redelijk of realistisch is. “Bijvoorbeeld omdat je ergens al honderd keer iets van hebt gezegd. ‘Als jullie niet stoppen met ruziemaken, dan zet ik jullie uit de auto.’ Of: ‘Als je nu niet opruimt, gooi ik al je speelgoed weg.’ Maar dat doe je natuurlijk niet.”

Floep je er iets uit wat niet handig of eerlijk is? Erken dan je vergissing, adviseert de opvoedcoach. “Je speelgoed weggooien is natuurlijk onzin, maar je hebt nog steeds je kamer niet opgeruimd, dus ik pak het wél even van je af.” Kinderen zijn vaak heel redelijk, merkt de coach. “Die snappen best dat hun gedrag consequenties heeft. Maar dan moet een straf niet onredelijk zwaar zijn.”

Vergissing herstellen is juist sterk

Soms word je als ouder verleid om meteen te reageren op een vraag of gedrag van je kind, stelt orthopedagoog Marleen Overgaag. “Rond etenstijd bijvoorbeeld, als je na een drukke werkdag aan het koken bent en je zoon vraagt of hij nog even buiten mag spelen. Dan zeg je in de hectiek misschien automatisch nee zonder goed naar de vraag te luisteren.” Gun jezelf tijd, adviseert Overgaag. “Geef aan dat je er straks op terugkomt, om te voorkomen dat je te snel iets roept.”

Terugkomen op een ondoordachte ‘nee’ of onredelijke straf is juist heel sterk, vindt ook de orthopedagoog. “Daarmee laat je zien dat je als ouder ook niet perfect bent. Je toont een stukje kwetsbaarheid. ‘Ik was net even druk en kon niet goed naar je luisteren. Ik heb erover nagedacht, en je mag best nog even naar buiten.’ Zo leer je je kind dat je een vergissing kunt herstellen.”

“Consequent zijn zit veel meer in de structuur.”

Marleen Overgaag, orthopedagoog

Consequent in grote lijnen blijven

Toch zijn consequente regels en afspraken als basis wel handig, zegt opvoedcoach De Boer. “Zeker met jonge kinderen. Opvoeden is eigenlijk ook investeren. Als je kinderen op jonge leeftijd aanleert dat ze zelf hun bordje afruimen, dan wordt dat een vaste gewoonte waar je profijt van houdt. Maar als het niemand interesseert of het bordje in de vaatwasser wordt gezet, dan zal een kind zo’n regel snel vergeten.”

Consequent zijn zit veel meer in de structuur, vindt ook Overgaag. “Als je bewust nee hebt gezegd, dan blijf je daar aan vasthouden. Bijvoorbeeld als een kind om een snoepje vraagt en jij dat geen goed idee vindt vlak voor het eten. Dan geef je niet toe als een kind erom blijft zeuren. Maar af en toe terugkomen op een onbewuste nee doet niets af aan het consequent zijn in de grote lijnen.”